آسیب شلاقی گردن زمانی رخ می دهد که گردن شخص با شدت و فشار زیادی به طور ناگهانی به سمت عقب و سپس جلو حرکت کند. این آسیب اکثرا پس از برخورد شدید در تصادفات اتومبیل اتفاق می افتد . اگر که دچار سانحه تصادف با اتومبیل شده اید، آسیب دیدگی های مربوط به رگ به رگ شدن و کشیدگی گردن باید جدی گرفته شود. زیرا هفته ها یا ماه ها طول میکشد که علائم ناشی از رگ به رگ شدن بروز کند، و تصور اینکه هیچ آسیبی به شما وارد نشده میتواند به راحتی شما را فریب دهد. در اغلب مواقع افراد پس از تصادف اتومبیل، درمان ها را دنبال نمیکنند زیرا احساس نمیکنند که دچار آسیب دیدگی شده اند. تا به حال، رایج ترین آسیب دیدگی وارد شده به ناحیه گردن، رگ به رگ شدن و کشیدگی گردن بوده است. رگ به رگ شدن گردن بر اثر حرکت ناگهانی سر به سمت جلو، عقب یا پهلوهاست که به آسیب دیدگی رباط ها، عضلات حمایت کننده و دیگر بافت های اتصالی در گردن و قسمت فوقانی پشت منجر میشود.
متأسفانه، به مرور زمان عوارض جدی تری به همراه خواهد بود و برخی از آسیب های وارده، دائمی میشوند. اکثر مطالعات انجام شده نشان میدهند که سال ها بعد از اینکه قربانیان درد رگ گردن و رگ به رگ شدن گردن، حق بیمه خود را پرداخت کردند، تقریباَ نیمی از آنها اظهار دارند که هنوز هم از علائم ناشی از آسیب دیدگی های خود رنج میبرند. اگر دچار سانحه تصادف با موتور سیکلت یا نوع دیگری از تصادف شده اید، در صورت نداشتن درد تصور نکنید که آسیبی ندیده اید.
اصطلاح رگ به رگ شدن اولین بار در سال ۱۹۲۸ برای تعریف مکانیزم آسیب دیدگی ناشی از هایپر اکستنشن ناگهانی به کار رفت که توسط هايپر فلکسيون فوری گردن ایجاد میشود و به آسیب دیدگی تاندون ها، رباط ها و عضلات، به خصوص آنهایی که سر را حمایت میکنند، منجرمیشود. همانطور که میدانیم امروزه آسیب دیدگی های ناشی از رگ به رگ شدن گردن معمولاَ به هایپر اکستنشن و هايپر فلکسيون (اکستنژن و فلکسیون بیش از محدوده فیزیولوژیکی نرمال) منجر نمیشود بلکه اکستنژن و فلکسیون خیلی سریع به آسیب دیدگی منجر میشود.
آسیب ناشی از رگ به رگ شدن گردن به دلیل ماهیت پیچیده و تأثیر عمیقی که بر زندگی افراد دارد، بیش از دیگر موضوعات مراقبت های سلامتی، مورد بحث قرار میگیرند. برخلاف مورد شکستگی استخوان که یک اشعه ایکس ساده میتواند وجود شکستگی را تشخیص دهد و استانداردهای مراقبتی میتوانند متخصصان مراقبت های سلامتی را به بهترین شکل در کنترل آسیب دیدگی هدایت کنند، آسیب دیدگی ناشی از رگ به رگ شدن گردن ترکیبی غیر قابل پیش بینی از اختلال بافت همبند، سیستم عصبی وعضلات مفصلی است که تشخیص آن ساده نبوده و حتی درمان رگ به رگ شدن گردن میتواند یک چالش محسوب شود. برای کمک به شما در درک ماهیت آسیب دیدگی ناشی از رگ به رگ شدن گردن و چگونگی درمان آن، لازم است که زمانی را به بحث در خصوص مکانیسم چگونگی رخداد این آسیب دیدگی ها اختصاص دهیم.
مراحل رگ به رگ شدن گردن
زمانی که شما در تصادفی از پشت اتومبیل تحت تأثیر قرار می‌گیرید، بدن شما با کاهش شتاب سریع و شدید به سمت جلو مواجه میشود. در واقع، در کمتر از سی ثانیه، چهار مرحله از رگ به رگ شدن گردن رخ میدهد. هر مرحله نیروی متفاوتی را بر روی بدن اعمال میکند که به آسیب‌دیدگی کلی کمک میکند. این حرکت ناگهانی و قوی باعث وارد آمدن آسیب قابل توجهی به مهره‌ها، اعصاب، دیسک‌ها، عضلات و رباط‌های گردن و ستون فقرات شما میشود.
مرحله اول
در مرحله اول، اتومبیل شما از زیر فشاری را به شما وارد میکند و باعث میشود که قسمت میانی کمر به واسطه ضربۀ وارده، صاف شود. این باعث ایجاد نیرویی به سمت بالا در ستون فقرات گردنی شما میشود، و دیسک ها و مفاصل شما را فشرده میکند. همانطور که صندلی عقبی به شدت بالاتنه شما را به سمت جلو میراند، سر شما به عقب حرکت میکند و باعث ایجاد فشاری قیچی مانند در گردن شما میشود. اگر پشتی صندلی شما به درستی تنظیم باشد، میزان فاصله ای که سر شما به عقب میرود محدود میشود. با این وجود، اکثر آسیب های ستون فقرات پیش از اینکه سر شما به پشتی صندلی واکنش نشان دهد، رخ میدهد. مطالعات نشان داده اند که پشتی صندلی خطر آسیب دیدگی را صرفاَ ۱۱-۲۰ ٪ کاهش می دهد.
مرحله دوم
در مرحله دوم نیم تنه شما به بیشترین شتاب میرسد 1/5 تا 2 برابر خود وسیله ــ اما سر شما هنوز به سمت جلو شتاب نگرفته است و حرکت خود را به سمت عقب ادامه میدهد. زمانیکه صندلی عقب به سمت جلو حرکت میکند، منحنی غیر طبیعی S مانندی، شبیه به تخته شیرجه در ستون فقرات گردنی شما ایجاد میشود و به شتاب رو به جلوی بالا تنه، کمک میکند. متأسفانه، برگشت صندلی عقب به سمت جلو زمانی اتفاق می افتد که سر شما هنوز به سمت عقب در حرکت است، و این منجر به ایجاد نیروی قیچی مانندی در گردن میشود. این یکی از مخرب ترین ابعاد رگ به رگ شدن گردن است. بسیاری از آسیب دیدگی های اختلالات مفصل گیجگاهی – فكی ، استخوانی، مفصلی، عصبی و دیسکی که شاهد آن هستیم در این مرحله اتفاق می افتند.
مرحله سوم
در این مرحله، نیم تنه بالایی شما فرودی به سمت پایین خواهد داشت و سر و گردن شما بیشترین شتاب به سمت جلو را دارند. در همین زمان، ماشین از حرکت می ایستد. اگر در مراحل اولیه برخورد، فشار وارده بر پدال ترمز را رها کرده باشید، محتمل است که در این مرحله دوباره این کار انجام شود. استفاده مجدد از پدال ترمز باعث میشود که ماشین سریعتر از حرکت بایستد و این باعث افزایش شدت صدمات ناشی از فلکسیون (خم شدگی) گردن میشود. همانطور که در صندلی خود به سمت جلو حرکت میکنید، فضای آزادی که بین بدن و کمربند ایمنی وجود دارد، پر میشود.
مرحله چهارم
شاید مخرب ترین مرحله در رگ به رگ شدن گردن، این مرحله باشد. در این مرحله نیم تنه بالایی شما بوسیله محافظ شانه ها و کمربند ایمنی از حرکت می ایستد و سر آزادانه به سمت جلو حرکت میکند. این باعث خم شدن ناگهانی گردن به سمت جلو، آسیب دیدن عضلات و رباط ها، پاره شدن تارها در دیسک های ستون فقرات، و جا به جایی مهره از موقعیت طبیعی خود میشود. ریشه های عصبی و ستون فقرات کشیده و ملتهب میشوند و مغز به داخل جمجمه برخورد میکند و این موجب آسیب دیدگی خفیف یا متوسط مغز میشود. اگر به خوبی توسط کمربند ایمنی مهار نشوید، بر اثر برخورد با فرمان یا شیشه جلوی اتومبیل، دچار ضربه مغزی یا آسیب دیدگی شدیدتر مغز خواهید شد.
آسیب دیدگی های ناشی از ترومای رگ به رگ شدن گردن
همانطور که مختصراَ در قسمت مقدمه بحث شد، آسیب دیدگی های ناشی از رگ به رگ شدن گردن میتواند به اشکال مختلفی نمود پیدا کند اعم از درد گردن، سر درد، خستگی، درد شانه و قسمت فوقانی کمر، درد قسمت تحتانی کمر و تغییرات ادراکی. با توجه به این حقیقت که عوامل بسیاری در ترومای رگ به رگ شدن گردن نقش دارند اعم از جهت ضربه، سرعت وسیله نقلیه، جنسیت، سن و شرایط فیزیکی، بنابراین پیش بینی الگویی کلی برای علائمی که هر فرد خواهد داشت، غیر ممکن است. علاوه بر این، علائم رگ به رگ شدن گردن معمولاَ با وقفه بروز میکنند، بروز آنها اغلب هفته ها یا حتی ماه ها زمان میبرد. با این وجود، شرایطی وجود دارند که در بین افرادی که دچار ترومای رگ به رگ شدن گردن شده اند، مشترک است.
درد گردن
بیش از ۹۰ درصد بیماران که تحت ترومای رگ به رگ شدن گردن قرار میگیرند، اغلب شکایت اصلی‌شان درد گردن است. این درد معمولاً از منطقه شانه‌ها شروع میشود و به سر و وسط کتف‌ها گسترش می‌یابد. آسیب‌های ناشی از رگ به رگ شدن گردن بر تمامی بافت‌های گردن، از جمله مفاصل فاست، دیسک های بین مهره‌ای و تمامی عضلات، رباط‌ها و اعصاب تأثیر می‌گذارد.
درد مفصل فاست رایج ترین دلیل درد گردن است که بعد از تصادف اتومبیل رخ میدهد. درد مفصل فاست معمولاَ در پشت گردن و نواحی چپ و راست آن احساس میشود و معمولاَ به لمس حساس است. درد مفصل فاست با ام آر آی یا اشعه ایکس قابل رؤیت نیست. صرفاَ با لمس فیزیکی آن ناحیه، قابل تشخیص است. آسیب دیدگی دیسک نیز از علل رایج درد گردن است، بخصوص درد مزمن گردن. دیواره بیرونی دیسک (که آنولوس نامیده میشود) از مجموعه ای از رشته ها ساخته شده که میتوانند بر اثر ترومای رگ به رگ شدن گردن، پاره شوند. این پارگی میتواند به فتق یا تحلیل دیسک منجر شود و باعث ملتهب شدن و فشرده شدن رگ هایی شود که در این ناحیه در جریان هستند. این فشار و التهاب معمولاَ به کشیده شدن درد به بازوها، شانه ها و قسمت فوقانی کمر منجر میشود و باعث ضعف عضلات میشود.
آسیب دیدگی عضلات و رباط ها در گردن و ناحیه فوقانی کمر از علل اصلی دردی است که در هفته های اول رگ به رگ شدن گردن بوجود می آید و همچنین از دلایل اصلی محدودیت دامنه حرکت میباشد. اما از آنجاییکه عضلات قابل التیام هستند، معمولاَ تا آن اندازه ای که به حرکت غیرعادی کمک میکنند، باعث درد نمیشوند. آسیب دیدن رباط ها اغلب باعث بی ثباتی و حرکت غیر عادی میشود.
سردرد
پس از درد گردن، سردرد شایع ترین شکایت در میان افرادیست که به رگ به رگ شدن گردن مبتلا شده اند. بیش از ۸۰ درصد افراد از این مشکل رنج میبرند. اگرچه برخی از سردردها در واقع ناشی از آسیب دیدگی مستقیم مغز است، اما عمدتاَ به آسیب دیدگی عضلات، رباط ها و مفاصل فاست ستون فقرات گردنی که درد را به ناحیه سر ارجاع میدهند، مرتبط است. به همین دلیل، درمان ساختارهای پشتیبانی کننده گردن برای کمک به تسکین سر درد مهم است.
اختلالات مفصل گیجگاهی – فكی
اختلالات مفصل گیجگاهی – فكی (TMJ) مشکل کمتر رایجی است، اما اختلال تضعیف کننده ایست که ناشی از رگ به رگ شدن گردن است. اختلالات مفصل گیجگاهی – فكی معمولاَ به صورت درد آغاز میشوند، و در هنگام حرکت باعث صدای تاپ تاپ یا تیک تیک در آرواره میشوند. اگر این اختلالات به درستی تشخیص داده نشده و درمان نشوند، بدتر شده و به مشکلاتی نظیر سردرد، درد صورت، گوش درد، و مشکلات شنوایی منجرمیشوند. بسیاری از متخصصین کایروپرکتیک به طور ویژه برای درمان مشکلات مربوط به اختلالات مفصل گیجگاهی – فكی تعلیم داده شده اند و میتوان آنها را متخصصین اختلالات مفصل گیجگاهی – فكی نامید.
آسیب مغزی
باور کنید یا نه، آسیب مغزی خفیف یا متوسط از جمله آسیب های رایج رگ به رگ شدن گردن است که به دلیل ایجاد فشار بر مغز طی مراحل چهارگانه ای که در ابتدا ذکر شد، ایجاد میشود. مغز انسان ساختاری بسیار نرم دارد که در مایعی آبکی به نام مایع مغزی نخاعی شناور است. زمانی که مغز به حرکت جلو و عقب در جمجمه مجبور میشود، ضرباتی به آن وارد میشود که باعث خونریزی و کبودی مغز میشود. در بعضی از مواقع، بیماران موقتاَ هوشیاری خود را از دست میدهند و علائمی از ضربه مغزی خفیف را از خود نشان میدهند. معمولاَ پس از این برخورد، هوشیاری بیمار بر قرار است اما دچار گیجی یا سرگیجه خفیفی است. پیامد های بلند مدت آسیب دیدگی مغزی خفیف میتواند شامل مواردی نظیر گیجی خفیف، مشکل در تمرکز، اختلال در خواب، تحریک پذیری، فراموشی، از دست دادن میل جنسی، افسردگی و بی ثباتی عاطفی شود. اگرچه این مورد کمتر رایج است، اما اعصابی که مسئول حس بویایی، چشایی، و حتی بینایی هستند نیز تأثیر می بینند و این باعث از دست رفتن حس چشایی، ایجاد تغییراتی در حس بویایی و اختلالات بینایی میشود.
سرگیجه
حس سرگیجه که ناشی از رگ به رگ شدن گردن است، معمولاَ به دلیل آسیب دیدگی مفاصل فاست در ستون فقرات گردنی میباشد، اگرچه در برخی از مواقع آسیب مغز یا ساقه مغز نیز عاملی دیگر است اما به طور معمول، این احساس گیجی موقتی بوده و با درمان کایروپراکتیک بهبود می یابد.
درد ناحیه تحتانی کمر
اگرچه اکثر مردم رگ به رگ شدن گردن را آسیبی به ناحیه گردن فرض میکنند، اما ناحیه تحتانی کمر نیز معمولاَ آسیب میبیند. در واقع، درد ناحیه تحتانی کمر در بیش از نیمی از برخورد هایی که به پشت اصابت میکند و در سه چهارم تمامی برخورد هایی که به قسمت های کناری آن برخورد کرده، گزارش شده است. این عمدتاَ به این دلیل است که ناحیه تحتانی کمر در طی دو مرحله اول رگ به رگ شدگی گردن، فشار زیادی را متحمل میشود، اگر چه آسیب فلکسیونی-اکتنسیونی که گردن متحمل میشود را نخواهد داشت.
التیام رگ به رگ شدگی گردن
بسیاری از آسیب دیدگی های ناشی از رگ به رگ شدن گردن، با درمان صحیح در مدت زمان ۶ تا ۹ ماه التیام خواهد یافت. با این وجود، بیش از ۲۰ درصد افرادی که از رگ به رگ شدن گردن رنج میبرند، تا ۲ سال پس از تصادف نیز همواره از درد، ضعف و محدودیت حرکتی رنج خواهند برد و متأسفانه، اکثر این افراد حتی سال ها بعد از تصادف همچنان از درد یا میزانی از ناتوانی رنج میبرند، البته اگر این درد تا آخر عمر گریبان گیر آنها نباشد.
رگ به رگ شدن گردن موقعیتی منحصر به فرد است که به تخصص متخصصانی در حوزه بهداشت و سلامت نیاز دارد که به طور ویژه برای درمان این نوع آسیب دیدگی ها آموزش دیده اند، مؤثرترین درمان برای رگ به رگ شدن گردن ترکیبی از مراقبت های کایروپراکتیک، بازتوانی بافت های نرم و مراقبت خانگی می باشد.
مراقبت های کایروپراکتیک
مراقبت های کایروپراکتیک با درمان دستی ستون فقرات و در جهت احیای حرکات نرمال و موقعیت مهره های ستون فقرات، انجام میشود. تا به حال، این تنها و مؤثرترین درمان برای کاهش تأثیرات ناشی از رگ به رگ شدن گردن بوده است، به خصوص زمانیکه با ماساژ درمانی، درمان نقطه محرک، توانبخشی و سایر روشهای توانبخشی بافت، همراه باشد.
توانبخشی بافت نرم
اصطلاح « بافت نرم» صرفاَ به هر چیزی که استخوانی نباشد اطلاق میشود، نظیر عضلات، رباط ها، تاندون ها، سیستم عصبی، دیسک های ستون فقرات و ارگان های داخلی. در زمان رگ به رگ شدن گردن، بافت های آسیب دیده عمدتاَ بافت های نرم، عضلات، رباط ها، و به خصوص دیسک های ستون فقرات هستند. برای به حداقل رسانی نقص عضو و ناتوانی دائمی، استفاده از درمان هایی که بافت های نرم را به شکلی صحیح التیام بخشد، حائز اهمیت است. این درمان ها عبارتند از: ماساژ درمانی،تحریک الکتریکی، درمان نقطه محرک، تمرینات کششی، قدرتی و حرکتی خاص.
مراقبت های خانگی
اگر آنچه که در منزل یا محیط کار انجام می‌دهید برای شما موجب استرس یا آسیب مجدد میشود، استفاده موثر از مراقبت‌های کایروپراکتیک و بازتوانی بافت نرم تنها کافی نخواهد بود. به همین دلیل، حضور یک برنامه مراقبتی مداوم در جلسات کلینیکی به شما کمک میکند تا بهبودی سریعتری داشته باشید. برخی از مراقبت‌های مهم شامل استفاده از کیسه یخ، محدودیت در فعالیت‌های روزانه و کاری، انجام تمرینات و حرکات کششی مخصوص، مصرف مکمل‌های غذایی و استراحت زیاد است.
مداخله پزشکی
در برخی از موارد حاد رگ به رگ شدگی، مراقبت های پزشکی به عنوان بخشی از برنامه درمان الزامیست. مؤثرترین درمان های پزشکی عبارتند از: مصرف داروهای ضد التهابی، شل کننده های عضلانی، تزریق در نقطه محرک و در برخی موارد، تزریق نخاعی اپیدورال. این درمان ها باید در صورت نیاز برای تسکین کوتاه مدت درد انجام شوند، نه اینکه تمام تمرکز درمان را به خود معطوف کنند. با این وجود، دارو نمیتواند حرکت نرمال مفصلی را احیا کند و باعث ترمیم درست عضله شود. خوشبختانه، جراحی تنها برای برخی از موارد فتق دیسک نیاز است، یعنی زمانیکه دیسک به ستون فقرات فشار می آورد و همچنین در مواردی که ستون فقرات دچار شکستگی شده باشد. پزشک تشخیص خواهد داد که آیا علاوه بر مراقبت کایروپراکتیک، مراقبت پزشکی نیز نیاز است یا خیر.
