همانطور که احتمالا می‌دانید، بیرون زدگی دیسک کمر میتواند سبب بروز درد و اختلال در فعالیت‌های روزانه شما شود. این مشکلات احتمالا شما را وادار به رفتن به مطب پزشک می‌کند: شما کمر درد یا گردن درد دارید و می‌خواهید علت آن را بدانید. پزشک از شما سوالاتی می‌پرسد و برخی آزمایشات را انجام می‌دهد. این کارها تلاش‌هایی است برای یافتن منشا درد و این که کدام دیسک‌های بین مهره‌ای دچار بیرون زدگی شده‌اند. تشخیص دقیق همچنین به پزشک کمک خواهد کرد که طرح درمانی شما را گسترش دهد. طرحی که به کمک آن درد ناشی از بیرون زدگی دیسک و دیگر دردهای ناحیه گردن و قسمت پایینی کمر مدیریت، و بطور کلی سبب کمک به ریکاوری شما می‌شود.
دیسک کمر چیست؟
ستون فقرات انسان از 33 مهره تشکیل شده است که وظیفه حفاظت از اعصاب نخاعی را دارند. این مهره‌ها یک مرکز ارتباطی در سرتاسر بدن را شکل می‌دهند. بین هر مهره و مهره بعدی، یک دیسک نرم و اسفنجی وجود دارد که به ستون فقرات مراقبت می‌کند و انعطاف‌پذیری آن را فراهم می‌کند. به طور خاص، ترکیب مهره‌ها و دیسک‌ها به کمر امکان حرکت و انعطاف‌پذیری می‌دهد. همچنین، دیسک‌ها با ایجاد فاصله بین مهره‌ها، به محافظت از آنها کمک می‌کنند.
شما احتمالا وقتی دیسک‌ها را تحت فشار بیش از حد یا حرکات غیر طبیعی قرار داده‌اید، مشکلاتی را با آنها تجربه کرده‌اید. وقتی دیسک‌ها نمی‌توانند کار خود را به درستی انجام دهند، دردی را احساس کرده‌اید و با حرکت دادن ستون مهره‌ها سبب تاثیر منفی روی آن شده‌اید.
علائم بروز مشکل در دیسک‌ها
علائم مشکل دیسک شما ممکن است در ناحیه گردن، قسمت میانه یا بالایی یا پایینی کمر گسترش پیدا کند. بدون در نظر گرفتن این ناحیه، شما ممکن است علائم دردناک زیر را تجربه کنید:
- درد
- بی‌حسی
- سوزن سوزن شدن
- ضعف
- ورم
- فشار
- بی‌اختیاری ادرار
سه مشکل رایج دیسک‌ها
سه مشکل در خصوص دیسک‌ها وجود دارد که بسته به موقعیت‌تان ممکن است آنها را تجربه کرده باشید. هر مشکل دلیل مجزایی دارد هر چند که همه آنها درد آورند و بر سلامت ستون فقرات تاثیر می‌گذارند.
تحدب دیسک‌ها
دیسک محدب (فتق دیسک) زمانی اتفاق می‌افتد که در نتیجه فشار، آسیب یا فساد، از محل طبیعی خود خارج شود. هنگامی که دیسک از شکل طبیعی خود خارج می‌شود، مشکلات ساختاری در مهره‌ها شروع می‌شود. این وضعیت میتواند دردناک و غیرقابل تحمل باشد. دیسک خارج شده از محل خود قرار می‌گیرد و در موقعیت غیرعادی قرار می‌گیرد، که ممکن است باعث تحریک و فشار بر روی عصب‌ها و بافتهای اطراف شود. این موضوع ممکن است منجر به درد شدید و مشکلات دیگری در منطقه مورد تحت پوشش قرار گیرد.
این وضعیت ممکن است شبیه بیرون زدگی دیسک باشد اما از بابت علائمی که ایجاد می‌کند متفاوت است چراکه در این حالت دیسک به طول کامل از محل خود خارج شده است. در مواردی که بیرون زدگی دیسک بوجود آمده، دیسک و عامل ایجاد حالت اسفنجی آن از هم جدا می‌شوند و ژل درون دیسک از جای خود بیرون می‌آید.
بیرون زدگی دیسک
به بیرون زدگی دیسک، لغزش دیسک یا افتادگی دیسک نیز گفته می‌شود. همانطور که قبلا گفته شد، بیرون زدگی دیسک زمانی روی می‌دهد که دیسک در اثر آسیب، استرس یا فساد از جای خود خارج شود. وقتی این امر روی می‌دهد، دیواره دیسک ترک می‌خورد و ژل درون آن بیرون می‌آید. این ژل سپس روی اعصابی که بیرون دیسک تخریب شده قرار دارند، می‌ریزد. بیرون زدگی دیسک شبیه به این است که یک دونات و محتوی درونش از هم جدا شوند و به اطراف بریزند.
بیماری زوال دیسک
همانطور که از نامش پیداست بیماری زوال دیسک از بالا رفتن سن و مستهلک شدن ناشی می‌شود. همچنان که این فرایند طبیعی روی می‌دهد، شکل دیسک، دیواره بیرونی و به طور کلی سلامت دیسک رو به فروپاشی می‌رود. به دنبال مستهلک شدن دیسک احتمال بروز مشکلات ناشی از آن نیز زیاد می‌شود. عموما وقتی مشکلات دیسک ناشی از مستهلک شدن آن است به آن بیماری زوال دیسک می‌گویند. در صورت بروز وضعیت زوال دیسک ممکن است تحدب دیسک، بیرون زدگی دیسک یا دیگر مشکلات مانند تنگی کانال نخاعی یا پوکی استخوان روی دهد.
زوال دیسک سبب بروز تغییرات زیر در ستون فقرات می‌شود و عموما ناحیه کمر و گردن را تحت تاثیر قرار می‌دهد:
- ژل درون دیسک ضعیف و آسیب پذیر می‌شود
- ترکها در دیواره بیرونی دیسک گسترش می‌یابند
- کم شدن مایع دیسک سبب سایش دردناک بین مهره‌ها می‌شود
- زائده‌های استخوانی که سبب فشار روی اعصاب نخاعی می‌شوند.
روش‌های تشخیص دیسک کمر
وقتی شما هریک از علائم ذکر شده در بالا را تجربه کردید، آنها را بدون درمان رها نکنید. وضعیت شما ممکن است منجر به آسیب دیدگی بیشتر یا حتی دردهای شدیدتر شود. زمانی که کمر درد به همراه علائم دیسک کمر را احساس کردید، در اولین فرصت برای انجام چکاپ با پزشک تماس بگیرید. هنگام ملاقات با پزشک، او تلاش خواهد کرد با بررسی چندین منطقه کلیدی مشکل دیسک شما را تشخیص دهد. پزشک ممکن است تست‌های فیزیکی روی کمر شما انجام دهد و با همراهی شما علائم را مرور کند. برای تایید تشخیص، متخصص ارتوپدی شما می‌بایست:
- دلایل احتمالی بروز آسیب دیدگی را توضیح دهد
- تست عملکرد اعصاب و استحکام ماهیچه‌ها
- بررسی وضعیت پزشکی و سابقه کاری شما
- تست‌های فیزیکی: اولین قدم در تشخیص بیرون زدگی دیسک کمر
- یک بخش از تست‌های فیزیکی این است که پزشک از شما در مورد علائمی که در حال حاضر دارید و شیوه‌های درمانی که برای کاهش دردتان انجام داده‌اید، سوال خواهد کرد.
سوالاتی که بطور کلی در خصوص بیرون زدگی دیسک کمر پرسیده می‌شوند عبارتند از:
- درد شما از کی شروع شد؟ درد در کدام ناحیه است؟ (گردن، قفسه سینه یا قسمت میانی کمر، لامبر یا قسمت پایینی کمر)
- در حال حاضر چه فعالیت‌هایی انجام می‌دهید؟
- چه کاری برای درمان بیرون زدگی دیسک کمرتان انجام داده‌اید؟
- آیا بیرون زدگی دیسک کمر شما به سایر نواحی بدنتان منتشر شده است؟
- آیا مسئله خاصی سبب کاهش یا افزایش درد شما شده است؟
پزشک همچنین فرم فیزیکی بدن، محدوده حرکتی شما و وضعیت فیزیکی نشستن و خوابیدن شما را مورد بررسی قرار می‌دهد. حرکاتی که سبب بروز درد می‌شود نیز مورد توجه است.
از شما خواسته خواهد شد که روی زمان بخوابید و زانوی خود را باز کرده و از لگن خم کنید. اگر این کار سبب ایجاد درد شد یا درد موجود را بدتر کرد، این ممکن است نشان دهنده بیرون زدگی دیسک کمر باشد.
به همراه بیرون زدگی دیسک کمر (یا تحدب دیسک یا پارگی دیسک) شما احتمالا احساس سفتی و از دست دادن انحنای طبیعی ستون فقرات به دلیل گرفتگی ماهیچه‌ها، خواهید داشت. پزشک شما ستون فقرات شما را بررسی کرده به انحنا و آرایش و سفتی آن توجه خواهد کرد.
تست‌های عصب شناسی
متخصص ستون فقرات آزمایش عصب شناسی را تدارک خواهد دید تا از طریق آن وضعیت عکس‌العمل، استحکام ماهیچه‌ها، تغییرات عصبی و انتشار درد را مورد ارزیابی قرار دهد.
دردهای منتشر شونده (دردهایی که از منشاء خود به سایر نقاط بدن منتشر می‌شوند) ممکن است وقتی روی ناحیه تحت تاثیر فشار وارد شود، افزایش یابند. به عنوان مثال شما ممکن است سیاتیک (درد پا) داشته باشید. این درد از نوع منتشر شونده است و به سبب بیرون زدگی دیسک بوجود می‌آید. منشاء درد در ستون فقرات قرار دارد اما به دلیل بیرون زدگی دیسک، به عصبی که از میان پا عبور می‌کند فشار وارد می‌شود و شما ممکن است به درد منتشر شونده دچار شوید.
آزمایش‌های تصویری برای بیرون زدگی دیسک کمر
متخصص ستون فقرات ممکن است انجام تصویر برداری برای کمک به تشخیص وضعیت را تجویز کند. بنابراین ممکن است برای انجام این تست نیاز باشد به مرکز تصویربرداری مراجعه کنید.
تصویر اشعه ایکس میتواند تنگ شدگی فضای دیسک، شکستگی، زائده‌های استخوانی یا آرتریت را که ممکن است در بروز دیسک کمر نقش داشته باشند، نشان دهد.
CT اسکن و MRI نیز می‌توانند بافتهای نرم تحدب دیسک را نشان دهند. این تست‌ها وضعیت و محل بیرون زدگی دیسک را نشان خواهند داد بنابراین شما می‌توانید شیوه درمانی دقیقتری دریافت کنید.
دیگر آزمایشات تشخیصی دیسک کمر
برای بدست آوردن تشخیص با بیشترین دقت، پزشک متخصص ممکن است تست‌های دیگری را تجویز کند:
الکترومیوگرافی (EMG): اگر پزشک متخصص شما به این شک داشته باشد که شما تخریب عصبی دارید، او ممکن است تستی تحت عنوان الکترومیوگرافی را تجویز کند تا چگونگی پاسخگویی اعصاب شما را مورد بررسی قرار دهد.
دیسکوگرام یا دیسکوگرافی: یک فرایند استریل شده که در آن رنگدانه‌هایی به درون دیسک بین مهره‌ای تزریق شده و در شرایط خاصی (فلورسکوپی) مشاهده می‌شود. هدف از انجام آن علامت دارد کردن دیسکی است که منشاء بروز درد در شما شده است.
اسکن استخوان یک تکنیک تصویربرداری کامپیوتری است که با استفاده از آن تصاویر استخوان‌های شما تهیه می‌شود. در این روش، مقدار بسیار کمی ماده رادیواکتیو به خون شما تزریق می‌شود که در سراسر سیستم گردش خون منتشر می‌شود. این ماده به استخوان‌ها جذب می‌شود و میتواند توسط دستگاه‌های اسکنر تشخیص داده شود. این فرایند به پزشکان کمک می‌کند تا مشکلات مربوط به ستون فقرات مانند آرتریت، شکستگی، تومور یا عفونت را تشخیص دهند. با تصویربرداری استخوان، تصاویر دقیقی از ساختار استخوان‌ها و هرگونه تغییرات غیرطبیعی در آنها به دست می‌آید.
تست‌های آزمایشگاهی: بطور کلی خون تست می‌شود تا مشخص شود که آیا سلول‌های خونی عادی یا غیرعادی‌اند. تغییرات شیمیایی در خون ممکن است نشان دهنده اختلالات متابولیکی باشد که به نوبه خود ممکن است منشاء کمر درد شما باشد.
راه های درمان دیسک کمر
درمان اولیه
- با وجود این که بالا رفتن سن بخشی از زندگی است، شما می‌توانید با استفاده از روش‌های زیر ستون فقرات خود را تا آنجا که ممکن است سالم نگه دارید:
- با اجتناب از انجام ورزش‌های سنگین و شغل‌هایی که در آنها می‌بایست بار سنگین بلند کنید، به ماهیچه‌های کمر خود استراحت دهید.
- با بکار بردن کمپرس گرم و سرد از کمر خود مراقبت کنید.
- با استفاده از طرح‌های کاری مورد تایید متخصصین ستون فقرات، کمر خود را ورزش و کشش دهید.
- از بریس‌هایی که برای پشتیبانی از وضعیت صحیح ستون فقرات طراحی شده‌اند، استفاده کنید.
- اگر لازم است بار حمل کنید از روش‌های صحیح انجام این کار استفاده کنید
- وزن خود را کم و سیگار را ترک کنید.
دارو و تزریق
ضد التهاب‌های غیر استروئید که به شکل قرص یا حتی کرم‌های پوستی وجود دارند اغلب اولین گزینه درمانی هستند. اگر موثر نبودند تزریق استروئیدها قدم بعدی است.
فیزیوتراپی
پزشک ممکن است داروهای ضد درد را در ترکیب با فیزیوتراپی بکار برد. متخصص فیزیوتراپی یک طرح درمانی اختصاصی برای شما را اجرا می‌کند که در آن از گرما، یخ، امواج مافوق صوت، کشش، ماساژ و محرک الکتریکی استفاده می‌شود.
جراحی
اگر راه حل‌هایی که در بالا ذکر شد هیچکدام کارساز نبود، جراحی دیسک کمر آخرین راه حل است. گزینه‌های مختلفی برای انجام جراحی وجود دارد و پزشک شما آنها را برای شما توضیح خواهد داد و شما را به سمت بهترین گزینه هدایت خواهد کرد.
